Niniejszy wpis powstał w wyniku wielu zapytań, jakie kierują do nas dyrektorzy placówek oświatowych. O ile kwestie badań profilaktycznych nauczycieli i innych pracowników szkół czy przedszkoli są raczej jasne, to badania do celów sanitarno-epidemiologicznych wzbudzają wiele wątpliwości.
Podstawą prawną wykonywania badań do celów sanitarno-epidemiologicznych są przepisy zawarte w Ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dn. 05 grudnia 2008 roku z późn. zmianami.
Dość ogólny zapis widniejący w art.6 pkt. 1 rozdziału 2. ww. ustawy mówi, że „obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym (…), podlegają:
(…)
Uczniowie, studenci i doktoranci kształcący się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.
Osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nieposiadające aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby”.
W praktyce oznacza to obowiązek wykonywania badań do celów sanitarno-epidemiologicznych każdemu pracownikowi, który podczas wykonywania swojej pracy ma bezpośredni kontakt z innymi ludźmi bądź żywnością. Do takiej grupy zaliczamy nauczycieli, jak i innych pracowników placówek oświatowych (np. intendentów, woźnych czy sprzątaczki).
Charakter pracy w szkole różni się zależnie od zajmowanego stanowiska. I tak nauczyciele w szkołach, woźne czy sprzątaczki mają kontakt z uczniami, ale nie mają bezpośredniej styczności z żywnością.
Osoby zatrudnione na stanowisku kucharza, czy intendenta mają bezpośrednią styczność z żywnością. Podobnie nauczyciele wychowania przedszkolnego – najczęściej do ich obowiązków należy pomoc dzieciom w spożywaniu posiłków. Dodatkowo pomagają najmłodszym przy wykonywaniu podstawowych czynności higienicznych. W takich przypadkach istnieje większe ryzyko ewentualnego zakażenia chorobą zakaźną.
Dlatego, każda z osób zatrudnionych w szkole powinna posiadać aktualne orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych. Wyjątkiem może być np. księgowa, o ile faktycznie nie ma żadnego kontaktu z wychowankami.
Czy zawsze konieczne jest przedstawienie wyników posiewów kału?
W przypadku osób zatrudnionych w szkole, które nie mają kontaktu z żywnością, lekarz dopuszcza możliwość wykonania badania do celów sanitarno-epidemiologicznych bez konieczności przedstawiania przez pacjenta wyników trzykrotnego posiewu kału.
Przedstawienie aktualnych wyników posiewów kału jest konieczne w przypadku badań sanitarno-epidemiologicznych osób, które mają kontakt z żywnością, bądź pomagają dzieciom w czynnościach higienicznych, np.:
– kucharze, pomoce kuchenne
– intendenci,
– nauczyciele przedszkolni / wspomagający mający kontakt z dziećmi w wieku przedszkolnym.
Skierowania od pracodawcy podstawą wykonania każdego badania
Najważniejsze dla lekarza wykonującego badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych są zapisy zamieszczone na skierowaniu na badanie. To tutaj pracodawca (np. dyrektor placówki, bądź inna osoba upoważniona) opisuje, jakie obowiązki podczas pracy wykonuje pracownik.
Ze względu na powtarzające się wątpliwości co do treści skierowań na badanie, proponujemy aby w przypadku konieczności wykonania badania sanitarnego przekazywać pracownikom osobny druk skierowania. Stosowny druk znajdziecie Państwo na naszej stronie druk skierowania na badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych a „książeczka sanepidowska”
Już od 2008 roku nie obowiązują tzw. „książeczki sanepidowskie”, gdzie pracownicy mają wpisywane wyniki posiewów kału. Każdy pracownik, na którego stanowisku wymagane jest badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych powinien posiadać orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych wystawione na aktualnego pracodawcę. W razie kontroli Sanepidu w placówce, sprawdzane są właśnie te orzeczenia, a nie „książeczki sanepidowskie”. Jeśli wymagane jest przedstawienie wyniku posiewów kału, to pacjent podczas badania powinien przedstawić wynik trzykrotnie wykonanego posiewu, a nie wpis do książeczki.
Co ile badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych?
O terminie ważności orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych decyduje lekarz wykonujący dane badanie. W przypadku połączenia wykonywania badania profilaktycznego z badaniem do celów sanitarno-epidemiologicznych, najczęściej terminy ważności obydwu orzeczeń są tożsame. Wyjątkiem są sytuacje, w których wykonanie badania do celów sanitarno-epidemiologicznych wynika z innych opisanych w ww. ustawie sytuacji, czyli np. w razie podejrzenia o zakażenie chorobą zakaźną.
Podsumowanie
Każdy pracownik szkoły mający kontakt z uczniami powinien posiadać orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych. Zwykle dla stanowiska nauczyciela nie jest wymagane wykonywanie posiewów kału, chyba że lekarz zleci inaczej.
Do wykonania badania do celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników przedszkoli oraz pracowników szkół, którzy mają w swojej pracy kontakt z żywnością niezbędne jest przedstawienie wyników posiewów kału. Pracownik powinien zabrać ze sobą na badanie aktualne wyniki posiewów kału.
Każdy pracownik, w wyniku badania do celów sanitarno-epidemiologicznych otrzymuje orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych wystawione na danego pracodawcę.
Autor: lek. med. pracy Elżbieta Jasińska, kierownik NZOZ Promeda.
Śledźcie naszego bloga (również na Facebooku i Linkedin), gdzie poruszamy istotne kwestie związane z medycyną pracy i BHP. Oczywiście, daj nam znać jeśli masz temat, który powinniśmy Twoim zdaniem bliżej omówić.