Do tej pory, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, skierowanie na badanie profilaktyczne było wystawiane przez pracodawcę w dwóch egzemplarzach.
Choć treść ww. rozporządzenia nie została jeszcze zaktualizowana, od początku 2019 roku obowiązuje nowe rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej, mówiące, że pracodawca powinien wystawiać skierowania w trzech egzemplarzach, z czego:
– jeden – przeznaczony dla lekarza medycyny pracy celem przekazania informacji o charakterze wykonywanej pracy i dołączenia do dokumentacji medycznej,
– drugi – przeznaczony dla pracownika, aby mógł przedstawić skierowanie w kolejnym miejscu zatrudnienia, wykazując, że charakter pracy wykonywanej na aktualnym i poprzednim stanowisku jest ten sam,
– trzeci – powinien być przechowywany w aktach osobowych pracownika.
PRZYPOMNIJMY: Zgodnie z Ustawą z 7 listopada 2014 r. o ułatwianiu działalności gospodarczej, w przypadku zmiany pracy na stanowisko, gdzie zagrożenia są tożsame ? ?nowy? pracodawca może uznać aktualne orzeczenie lekarskie (wystawione na poprzedniego pracodawcę) za wystarczające. Przepis ten nie dotyczy pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne (np. na wysokości).
Autor: Małgorzata Sulestrowska, główny specjalista ds. bhp w Promeda Sp. z o.o.
Konsultacja: lek. med. pracy Elżbieta Jasińska, kierownik NZOZ Promeda.
Śledźcie naszego bloga (również na Facebooku i Linkedin), gdzie poruszamy istotne kwestie związane z medycyną pracy i BHP.
Oczywiście, daj nam znać jeśli masz temat, który powinniśmy Twoim zdaniem bliżej omówić.
01 stycznia 2019 weszła w życie kolejna (121!) nowelizacja Kodeksu pracy. Jest to Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. W kontekście zmian przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przepisy warto wymienić:
– zwiększenie do 50 (z obecnych 20) limitu pracowników w zakładach pracy, w których pracodawca może samodzielnie pełnić obowiązki służby bhp (po ukończeniu szkolenia dla pracodawców pełniących obowiązki służby bhp oraz pod warunkiem, że zakład pracy jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).
– zniesienie obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych dla pracowników administracyjno-biurowych o ile zakład pracy jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ponieważ pracodawcy mają już i tak dużo obowiązków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, niewielu z nich jest zainteresowanych samodzielnym wykonywaniem obowiązków służby bhp. Wydaje się zatem, że przepis zwiększający liczbę pracowników z 20 do 50 raczej nie zmieni sytuacji w tym zakresie.
W tym artykule skupimy się zatem na zniesieniu obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych dla niektórych pracowników administracyjno-biurowych.
Zmiana taka zajdzie bowiem tylko w tych zakładach pracy, które zaliczają się do nie wyższej niż trzeciej kategorii ryzyka według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.
Ww. rozporządzenie określa 30 kategorii ryzyka, czyli planowana zmiana dotyczy zaledwie 10% określonych kategorii. Szacuje się, że zmiana będzie dotyczyła ok. 5 milionów pracowników.
Zdefiniowanie kategorii ryzyka, do jakiej należy zakład pracy nie powinno stanowić problemu, gdyż jest niezbędne również w celu ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Pełna lista grup działalności PKD wraz z przypisanymi im kategoriami ryzyka została również zawarta w ww. rozporządzeniu.
Do nie wyższej niż trzecia kategorii ryzyka zalicza się m.in. zakłady pracy działające w następujących obszarach:
Pamiętajmy, że planowana zmiana przewiduje zwolnienie z obowiązku okresowego szkolenia bhp wyłącznie osoby zatrudnione na stanowiskach administracyjno-biurowych, a nie wszystkich pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy.
Warto również zaznaczyć, że zapis o konieczności odbycia szkolenia okresowego może znaleźć się w karcie oceny ryzyka zawodowego dla danego stanowiska pracy. W takiej sytuacji, nawet pracownik biurowy zatrudniony w zakładzie pracy o trzeciej bądź niższej kategorii ryzyka będzie miał obowiązek odbycia szkolenia okresowego bhp.
Czy to zmiana na lepsze?
Błędnym moim zdaniem jest fakt, że szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy są zbędne dla pracowników administracyjno-biurowych. Pamiętajmy, że nie istnieje coś takiego jak 100% bezpieczne środowisko pracy. A akurat pracując na stanowisku komputerowym przez 8 godzin dziennie, pracownik może sobie wyrządzić dużą krzywdę nie przestrzegając zasad ergonomii. Kręgosłup mamy tylko jeden, a po kilku latach pracy z komputerem dolegliwości z nim związane są powszechne dla osób, które ignorują podstawowe zasady ergonomii.
Ponadto, szkolenia okresowe przypominają jak zachować się w sytuacji zagrożenia. Niestety, często spotyka się lekceważące podejście pracowników np. do próbnych alarmów pożarowych. Powszechnie uważa się pożar za zjawisko, które nas ?nie dotyczy?. Nie dotyczy do momentu, kiedy się nie zdarzy. Przypominanie ludziom podstawowych zasad zwiększa ich szanse przeżycia w sytuacji zagrożenia. Niezależnie czy zdarzy się ona w zakładzie pracy czy poza nim.
Pierwsza pomoc? Z pierwszą pomocą jest trochę jak z pożarem. Wydaje nam się, że taka sytuacja nie będzie nas dotyczyć. Oczywiście, najlepiej by było, aby takie zdarzenia nie miały miejsca. Ale jeśli ktoś będzie potrzebował naszej pomocy? Pamiętajmy, że świadkowie zdarzenia odgrywają najważniejszą rolę w ciągu pierwszych kilku minut. Nawet najlepsi ratownicy medyczni nie zrobią nic, jeśli nie ma ich obok poszkodowanego. A mózg człowieka umiera właśnie w ciągu tych paru chwil? Podczas każdego szkolenia bhp w Promedzie każdy uczestnik ma możliwość praktycznych ćwiczeń z użyciem fantoma i defibrylatora treningowego. Nawet na trzecim z kolei szkoleniu, pracownicy chętnie korzystają z tej okazji. Najczęściej szkolenie bhp to jedyna możliwość powtórzenia sobie wiadomości z zakresu pierwszej pomocy (zwłaszcza jeśli ktoś jest już posiadaczem prawa jazdy).
Warto też przypominać pracownikom ich prawa, zasady zgłaszania wypadków przy pracy czy w drodze do lub z pracy. Często uczestnicy szkolenia są zaskoczeni, że dane zdarzenie powinno być zgłoszone pracodawcy. Zdarza się również, że nie do końca rozumieją różnice pomiędzy wypadkiem przy pracy a wypadkiem w drodze do lub z pracy, czy świadczeniami płynącymi z tego tytułu.
Nie pamiętam szkolenia, na którym uczestnicy nie mieliby pytań, nie wykazywali zainteresowania tematyką spotkania. Wiem, że każdy z nich “coś” wyniósł. Nawet jeśli wszedł na szkolenie ze znudzoną miną, zakładając że nic nowego się nie dowie.
Z drugiej strony uważam, że zmiana przepisów potwierdza niestety fakt, jak lekceważąco są traktowane w Polsce szkolenia bhp. Mam świadomość, że szkolenia bhp (szczególnie te przeprowadzane w formie “samokształcenia kierowanego”) często są fikcją. Ale czy to znaczy, żeby rezygnować ze szkoleń okresowych? Nie lepiej dostosować ich długość, zakres i formę?
Wartościowe szkolenia zawsze się przydadzą. Mam nadzieję, że zmiana pozwoli pracodawcom na większą elastyczność i sprawi, że dobrzy szkoleniowcy będą mieli większe możliwości aby dostosować prowadzone szkolenia bhp do potrzeb danego pracodawcy.
Autor: Małgorzata Sulestrowska, główny specjalista ds. bhp w Promeda Sp. z o.o.
Artykuł ukaże się w numerze 01/2019 pisma “ATEST. Ochrona Pracy.” ukazującego się nakładem Wydawnictwa SIGMA-NOT.
Śledźcie naszego bloga (również na Facebooku i Linkedin), gdzie poruszamy istotne kwestie związane z medycyną pracy i BHP. Oczywiście, daj nam znać jeśli masz temat, który powinniśmy Twoim zdaniem bliżej omówić.
źródło ilustracji: www.pixabay.com
Choć obecnie obowiązujący druk skierowania na badanie profilaktyczne został wprowadzony w 2015 roku, nadal przysparza sporo problemów pracodawcom. Niezastąpioną rolę w uzupełnieniu formularza skierowania odgrywają oczywiście pracownicy komórek bhp, którzy najlepiej znają charakterystykę stanowisk występujących w danym zakładzie pracy.
Niniejszy artykuł powstał po to, aby wskazać te elementy w wypełnianiu druku skierowania, które są najbardziej istotne z punktu widzenia lekarza wykonującego badanie profilaktyczne pracownika.
W lewym górnym rogu pracodawca powinien zamieścić swoje dane (najlepiej w formie pieczątki). Na orzeczeniu wydanym przez lekarza medycyny pracy będzie widniała nazwa i adres pracodawcy, jaki widnieje na skierowaniu. Jest to szczególnie istotne w przypadku złożonej struktury organizacyjnej np. grupy spółek. Pamiętajmy, że wszystkie dokumenty pracownicze danej osoby powinny być spójne.
W prawym górnym rogu druku widnieje miejscowość i data wystawienia skierowania. Lekarz na orzeczeniu wskazuje datę wystawienia skierowania, stąd uzupełnienie tego pola jest niezbędne. Przepisy nie określają terminu ważności skierowania na badanie profilaktyczne, jednakże pamiętajmy, że pracodawca może nie dopuścić do pracy pracownika, który uchyla się od wykonania badania profilaktycznego (dotyczy to zarówno pracowników rozpoczynających pracę, jak i już zatrudnionych). Zwykle przyjmuje się, że skierowanie jest ważne nie dłużej niż 30 dni. Takie założenie pozwala uniknąć ew. nieporozumień pomiędzy pracodawcą a lekarzem, w sytuacji, kiedy pracodawca zmieni zdanie co do pracownika i nie chce go już zatrudniać.
Niezwykle istotne jest określenie, na jakie badanie jest kierowany pracownik. Na formularzu do wyboru mamy jedną z trzech możliwości:
– badanie wstępne– wykonywane przed dopuszczeniem pracownika do pracy,
– badanie okresowe – wykonywane po upływie terminu ważności poprzedniego badania medycyny pracy,
– badanie kontrolne – wykonywane jeśli pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim pow. 30 dni.
Rodzaj badania wybieramy wykreślając niepotrzebne opcje.
Niestety, pracodawcom zdarza się wręczanie pracownikom opieczętowanych i podpisanych lecz niewypełnionych skierowań. Pamiętajmy, że przekazywanie komukolwiek dokumentów podpisanych in blanco może prowadzić do wielu nadużyć i nieporozumień. Dane pracownika powinny być zgodne ze stanem faktycznym i tym, co widnieje w dokumentacji pracowniczej.
Zgodnie z opisem na obowiązującym druku, podajemy imię i nazwisko pracownika. W drugiej linijce podajemy numer PESEL (upewnijmy się, że składa się on z 11 cyfr). W przypadku obcokrajowców, bądź innych osób nie posiadających numeru PESEL, pracodawca powinien wpisać numer i rodzaj dokumentu tożsamości (najczęściej numer paszportu) oraz datę urodzenia. Kolejna linijka skierowania powinna zawierać adres zamieszkania pracownika. W przypadku obcokrajowców należy wpisać adres, pod którym mieszkają w Polsce.
Kolejna część formularza dotyczy stanowiska pracy. Zaczynamy od określenia, czy pracownik jest już zatrudniony na danym stanowisku (dotyczy badania okresowego lub kontrolnego), czy podejmuje pracę (dotyczy badania wstępnego). Następnie wpisujemy nazwę stanowiska pracy. Jeśli pracownik jest zatrudniony na dwóch bądź więcej stanowiskach, wymieniamy je wszystkie na jednym skierowaniu (np. sekretarka, sprzedawca).
W punkcie “określenie stanowiska/stanowisk pracy” szczegółowo opisujemy zakres obowiązków wykonywanych przez pracownika na każdym z zajmowanych stanowisk, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju czynności i czasu ich wykonywania (np. praca z komputerem pow. 4 godzin dziennie).
Ta część skierowania przysparza pracodawcom najwięcej problemów. Zgodnie ze objaśnieniami do druku skierowania, powinna ona zostać wypełniona w oparciu o następujące przepisy:
Wymienione w skierowaniu grupy czynników szkodliwych są tożsame z tymi opisanymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst ujednolicony ogłoszony 4 listopada 2016). To właśnie informacjami z tabeli zawierającej wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników kierują się lekarze medycyny pracy wykonując badania pracowników i decydując o zakresie specjalistycznych badań dodatkowych. Dlatego kluczowe jest przekazanie lekarzowi jak najbardziej skrupulatnych informacji dotyczących stanowiska pracy, na jakim zatrudniany jest dany pracownik. Celem niniejszego artykułu nie jest przepisanie ww. rozporządzenia, do którego każdy może zajrzeć. Mając na co dzień do czynienia z medycyną pracy ?od kuchni? chciałabym zaznaczyć, co z punktu widzenia służby medycyny pracy jest najbardziej istotne i jakie czynniki szkodliwe występują najczęściej na stanowiskach pracy. Pracodawcy niekiedy nie zdają sobie sprawy z ich wagi oraz wpływu na zakres badania profilaktycznego pracownika.
Hałas – jeśli na danym stanowisku pracy występuje hałas, pracodawca na skierowaniu powinien podać aktualne wyniki badań i pomiaru hałasu. Na tej podstawie lekarz zadecyduje, czy skieruje pracownika na badanie otolaryngologiczne.
Drgania wibracyjne – długotrwałe narażenie na drgania może doprowadzić do choroby wibracyjnej. Stąd informacja o występowaniu drgań, z zaznaczeniem części ciała na jaką oddziaływają, jest istotna dla lekarza medycyny pracy i stanowi podstawę do wykonania dodatkowych badań (np. próby oziębieniowej).
Promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne, optyczne (nadfioletowe, podczerwone, widzialne, laserowe) – jego występowanie sugeruje m.in. wykonanie badania okulistycznego.
Obsługa monitora ekranowego – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, za pracownika obsługującego monitor ekranowy uznaje się osobę pracującą z monitorem co najmniej przez połowę dobowego czasu pracy. Zapis informujący o pracy z monitorem ekranowym pow. 4 godzin dziennie jest dla lekarza sygnałem o konieczności wykonania badania okulistycznego. Przypomnijmy również, że osobom, na których orzeczeniu lekarskim widnieje informacja o konieczności stosowania szkieł korekcyjnych przy pracy z monitorem ekranowym, przysługuje prawo do refundacji tych szkieł przez pracodawcę. Ponadto, długotrwała praca w pozycji siedzącej stanowi dla lekarza sygnał o możliwych dolegliwościach narządu ruchu czy kręgosłupa. Unikajmy zatem lakonicznych zapisów na skierowaniu w stylu ?praca z komputerem?, dla lekarza najistotniejsza jest informacja jak długo w ciągu dnia dana osoba pracuje na stanowisku komputerowym.
mikroklimat zimny / gorący – na skierowaniu pracodawca powinien zawrzeć wyniki pomiaru mikroklimatu. Lekarz może zlecić badania dodatkowe oceniające układ krążenia pacjenta.
Pyły mają wpływ głównie na układ oddechowy. W skierowaniu na badanie profilaktyczne, pracodawca powinien wyszczególnić rodzaj pyłu występującego na danym stanowisku pracy. Na podstawie tej informacji lekarz zadecyduje np. o wykonaniu badania rtg klatki piersiowej, czy spirometrii.
Pamiętajmy, że czynniki chemiczne występują nie tylko w przedsiębiorstwach branży chemicznej, ale także wielu innych, np.: budownictwie, przemyśle spożywczym, rolnictwie (np. pestycydy), firmach sprzątających, warsztatach i lakierniach samochodowych, laboratoriach, szpitalach, czy zakładach drukarskich. Dlatego też czynniki chemiczne stanowią najliczniejszą grupę czynników szkodliwych opisanych we wskazówkach metodycznych w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników. Wypełniając skierowanie na badanie profilaktyczne, pracodawca powinien wymienić substancje chemiczne, z jakimi pracownik ma do czynienia na danym stanowisku pracy. Zależnie od rodzaju czynnika chemicznego oraz stopnia narażenia, lekarz może zlecić dodatkowe badania celujące.
Ta grupa czynników szkodliwych występuje najczęściej w lecznictwie, leśnictwie, rolnictwie, biotechnologii, gospodarce odpadami i ściekami, czy przy produkcji żywności. Zaliczamy tutaj możliwość kontaktu z wirusami, grzybami i innymi czynnikami biologicznymi (np. prątkami gruźlicy), które mogą powodować choroby na tle alergicznym, zakaźnym a nawet rakotwórczym. Zależnie od rodzaju czynnika, lekarz może zlecić badanie dodatkowe takie jak próby wątrobowe, spirometria, rtg płuc itp.
Na pierwszym miejscu wymienia się tutaj niekorzystne czynniki psychospołeczne. Dotyczą one szczególnie stanowisk kierowniczych. Osoby pracujące w stresujących warunkach, wymagających podejmowania szybkich i często trudnych decyzji, mogą zostać skierowane przez lekarza np. na badanie EKG, czy poziomu cholesterolu we krwi.
Przy pracach wymagających pełnej sprawności psychoruchowej zalecane jest m.in. wykonanie testów sprawności psychoruchowej (zwanych “psychotestami”, przeprowadzanymi w pracowni psychologicznej). Lista ww. stanowisk zawarta jest w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. Na wykazie w rozporządzeniu wymienieni są m.in. operatorzy żurawi czy kierowcy autobusów. Dlaczego zatem lekarze medycyny pracy kierują na badania psychologiczne również osoby, które w swoich obowiązkach służbowych mają kierowanie pojazdem do 3,5 tony (np. przedstawiciele handlowi)?. Lekarze medycyny pracy oprócz ogólnie obowiązujących przepisów prawnych mają obowiązek przestrzegania w swojej pracy zaleceń upowszechnianych przez jednostki badawczo-rozwojowe. Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi w 2014 roku wydał zalecenie przeprowadzania testów sprawności psychoruchowej pracownikom kierującym samochodem służbowym kat. B. Testy powinny zawierać również badanie oceniające widzenie zmierzchowe i wrażliwość na olśnienie. Ponadto osoby kierujące pojazdem służbowym mają wykonywane badanie okulistyczne, neurologiczne oraz badanie poziomu glukozy we krwi.
W grupie “innych” czynników znajdziemy również pracę wymagającą stałego i długotrwałego wysiłku głosowego. Ten czynnik szkodliwy zdecydowanie występuje na stanowisku nauczyciela. Lekarz medycyny pracy zleca w takim przypadku badanie laryngologiczne.
Koniec formularza skierowania to okienko, w którym pracodawca powinien wpisać sumę czynników szkodliwych, jakie występują na danym stanowisku pracy. Niezbędny (a nierzadko pomijany) jest również podpis osoby upoważnionej przez pracodawcę do kierowania pracowników na badania profilaktyczne.
Bardzo ważne jest, aby wydać pracownikowi skierowanie w dwóch egzemplarzach. Jeden otrzymuje lekarz medycyny pracy, drugi trafia do pracownika. To na podstawie tego dokumentu, w razie zmiany zatrudnienia, pracownik będzie mógł się posłużyć drukiem skierowania aby wskazać czynniki szkodliwe na poprzednim stanowisku pracy. Przypomnijmy, że w przypadku zmiany pracy na stanowisko, gdzie zagrożenia są tożsame – “nowy” pracodawca może uznać aktualne orzeczenie lekarskie (wystawione na poprzedniego pracodawcę) za wystarczające. Warto zaznaczyć, że przepis ten nie dotyczy pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne (np. na wysokości pow. 3m). Szczegóły można znaleźć w Ustawie z 7 listopada 2014 r. o ułatwianiu działalności gospodarczej.
Pamiętajmy, że lekarz medycyny pracy wykonujący badanie profilaktyczne pracownika kieruje się przepisami prawa i zaleceniami instytutów badawczych, ale przede wszystkim stanem zdrowia pacjenta, jego wiekiem i charakterystyką stanowiska pracy. Biorąc te czynniki pod uwagę, lekarz może zlecić pacjentowi wykonanie badań pomocniczych, jakie uzna za stosowne w danej sytuacji.
Dlatego w procesie sprawowania opieki profilaktycznej nad pracownikami nieoceniona jest rola pracodawcy, tudzież osoby przez niego wyznaczonej do wypełniania skierowania na badanie profilaktyczne. Na pewno pomocna w tym procesie jest rzetelnie sporządzona karta oceny ryzyka zawodowego, która z założenia powinna zawierać wszystkie czynniki szkodliwe występujące na danym stanowisku pracy. Z kolei rola lekarza medycyny pracy nie kończy się na wykonywaniu badań profilaktycznych pracowników. Powinien on znać środowisko pracy swoich pacjentów i doradzać pracodawcy jakie środki profilaktyczne podejmować aby skutecznie zapobiegać chorobom zawodowym czy wypadkom przy pracy.
Autor: Małgorzata Sulestrowska, główny specjalista ds. bhp w Promeda Sp. z o.o.
Konsultacja: lek. med. pracy Elżbieta Jasińska, kierownik NZOZ Promeda.
Śledźcie naszego bloga (również na Facebooku i Linkedin), gdzie poruszamy istotne kwestie związane z medycyną pracy i BHP. Oczywiście, daj nam znać jeśli masz temat, który powinniśmy Twoim zdaniem bliżej omówić.
Niniejszy wpis powstał w wyniku wielu zapytań, jakie kierują do nas dyrektorzy placówek oświatowych. O ile kwestie badań profilaktycznych nauczycieli i innych pracowników szkół czy przedszkoli są raczej jasne, to badania do celów sanitarno-epidemiologicznych wzbudzają wiele wątpliwości.
Podstawą prawną wykonywania badań do celów sanitarno-epidemiologicznych są przepisy zawarte w Ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dn. 05 grudnia 2008 roku.
Dość ogólny zapis widniejący w rozdziale 2. ww. ustawy mówi, że badaniom do celów sanitarno-epidemiologicznych powinny być poddawane osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. W praktyce oznacza to obowiązek wykonywania badań do celów sanitarno-epidemiologicznych każdemu pracownikowi, który podczas wykonywania swojej pracy ma bezpośredni kontakt z innymi ludźmi bądź żywnością. Do takiej grupy zaliczamy nauczycieli, jak i innych pracowników placówek oświatowych (np. intendentów, woźnych czy sprzątaczki).
Charakter pracy w szkole różni się zależnie od zajmowanego stanowiska. I tak nauczyciele w szkołach, woźne czy sprzątaczki mają kontakt z uczniami, ale nie mają bezpośredniej styczności z żywnością.
Osoby zatrudnione na stanowisku kucharza, czy intendenta mają bezpośrednią styczność z żywnością. Podobnie nauczyciele wychowania przedszkolnego – najczęściej do ich obowiązków należy pomoc dzieciom w spożywaniu posiłków. Dodatkowo pomagają najmłodszym przy wykonywaniu podstawowych czynności higienicznych. W takich przypadkach istnieje większe ryzyko ewentualnego zakażenia chorobą zakaźną.
Dlatego, każda z osób zatrudnionych w szkole (może za wyjątkiem księgowej, o ile faktycznie nie ma żadnego kontaktu z wychowankami) powinna posiadać aktualne orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych.
W przypadku osób zatrudnionych w szkole, które nie mają kontaktu z żywnością, lekarz dopuszcza możliwość wykonania badania do celów sanitarno-epidemiologicznych przy badaniu profilaktycznym, bez konieczności przedstawiania przez pacjenta wyników posiewów kału.
Jednakże przedstawienie aktualnych wyników posiewów kału jest konieczne w przypadku badań sanitarno-epidemiologicznych osób, które mają kontakt z żywnością, bądź pomagają dzieciom w czynnościach higienicznych, czyli na przykład:
– kucharze, pomoce kuchenne
– intendenci,
– nauczyciele przedszkolni / wspomagający mający kontakt z dziećmi w wieku przedszkolnym.
Pamiętajmy, że najważniejsze dla lekarza wykonującego badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych są zapisy zamieszczone przez pracodawcę na skierowaniu na badanie. To tutaj dyrektor placówki, bądź inna osoba wypełniająca skierowanie powinna dokładnie zaznaczyć jakie obowiązki podczas pracy wykonuje pracownik.
Ze względu na powtarzające się częste niejasności związane z treścią skierowań na badanie, proponujemy aby w przypadku konieczności wykonania badania sanitarnego przekazywać pracownikom osobny druk skierowania – w tym celu na naszej stronie pobrać można druk skierowania na badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Już od 2008 roku nie obowiązują tzw. “książeczki sanepidowskie”, gdzie pracownicy mają wpisywane wyniki posiewów kału. Każdy pracownik, na którego stanowisku wymagane jest badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych powinien posiadać orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych wystawione na aktualnego pracodawcę. W razie kontroli Sanepidu w placówce, sprawdzane są właśnie te orzeczenia, a nie książeczki sanepidowskie. Jeśli wymagane jest przedstawienie wyniku posiewów kału, to pacjent podczas badania powinien przedstawić wynik trzykrotnie wykonanego posiewu, a nie wpis do książeczki.
Obowiązujące dotychczas przepisy w sprawie wystawiania orzeczeń do celów sanitarno-epidemiologicznych zostały uchylone, a nowy projekt oczekuje na uchwalenie od 2017 roku. W związku z powyższym, obecnie badania do celów sanitarno-epidemiologicznych wykonuje się przy rozpoczęciu pracy u danego pracodawcy, nauki i po zachorowaniu.
Każdy pracownik szkoły mający kontakt z uczniami powinien posiadać orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych, przy czym np. dla stanowiska nauczyciela nie jest wymagane wykonywanie posiewów kału, chyba że lekarz zleci inaczej.
Badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników przedszkoli oraz pracowników szkół, którzy mają w swojej pracy kontakt z żywnością wykonywane są m.in. na podstawie wyników posiewów kału. Pracownik powinien zabrać ze sobą na badanie aktualne wyniki posiewów kału.
Każdy pracownik, który miał wykonane badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych dostaje orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych wystawione na danego pracodawcę.
W związku z brakiem aktualnych przepisów określających termin obowiązywania orzeczeń do celów sanitarno-epidemiologicznych, o ich terminie ważności decyduje lekarz.
Z praktycznego punktu widzenia najlepiej jest kierować na badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych każdego pracownika rozpoczynającego pracę w danej placówce.
Autor: lek. med. pracy Elżbieta Jasińska, kierownik NZOZ Promeda.
Śledźcie naszego bloga (również na Facebooku i Linkedin), gdzie poruszamy istotne kwestie związane z medycyną pracy i BHP. Oczywiście, daj nam znać jeśli masz temat, który powinniśmy Twoim zdaniem bliżej omówić.
Pracodawcy i pracownicy często są zainteresowani szkoleniem bhp online. Jest to całkowicie zrozumiałe – to najbardziej elastyczna forma kursu bhp ? pracownik przechodzi szkolenie bhp gdzie i kiedy chce, może je podzielić na kilka części. Pozwala to na elastyczne dopasowanie ukończenia kursu bhp do codziennych obowiązków. Pamiętajmy jednak, że jedynie szkolenie okresowe bhp może odbywać się zdalnie. I to nie dla wszystkich stanowisk pracy. Przyjrzyjmy się bliżej, dla kogo i kiedy przeznaczony jest kurs bhp online.
Każde szkolenie wstępne bhp powinno odbywać się stacjonarnie. Instruktaż ogólny przeprowadza najczęściej specjalista ds. bhp, podczas gdy instruktaż stanowiskowy w ramach szkolenie wstępnego bhp należy do obowiązków przełożonego. Przypomnijmy również, że pracownik nie może rozpocząć pracy bez ważnego szkolenia bhp.
Pierwsze szkolenie okresowe bhp odbywa się praktycznie dla wszystkich pracowników w ciągu 12 miesięcy od momentu rozpoczęcia pracy na danym stanowisku. Wyjątkiem są tutaj pracodawcy oraz osoby kierujące pracownikami, które pierwsze szkolenie okresowe bhp powinny ukończyć już w ciągu pierwszych 6 miesięcy od momentu podjęcia pracy.
Pamiętajmy, że nie każde szkolenie okresowe bhp może odbyć się zdalnie. Kurs bhp online mogą przechodzić:
– pracodawcy i osoby kierujące pracownikami,
– pracownicy administracyjno-biurowi i inni (np. lekarze, nauczyciele)
– pracownicy inżynieryjno-techniczni.
Szkolenie bhp online nie jest przeznaczone zatem dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Szkolenia okresowe bhp dla tych osób powinny odbywać się stacjonarnie, podobnie jak każde szkolenie wstępne bhp.
Po pierwszym szkoleniu okresowym bhp, pracownika (pracodawcę również) czeka kolejne szkolenie okresowe, które w przypadku stanowisk uprawnionych do zdalnego kursu bhp, odbywa się co pięć lat.
Szkolenia okresowe bhp dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych odbywają się wyłącznie stacjonarnie, co trzy lata, bądź co roku – w przypadku wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (np. praca na wysokości). Więcej na temat prac szczególnie niebezpiecznych można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy z dn. 26. września 1997 . Przypomnijmy, że do obowiązków pracodawcy należy opracowanie zakładowego wykazu prac szczególnie niebezpiecznych.
Poniższa tabela podsumowuje kwestie, czy szkolenie okresowe bhp może odbyć się zdalnie, a jeśli tak, to w jakich terminach. Szczegółowe przepisy odnośnie sposobu i częstotliwości przeprowadzania szkoleń bhp można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 27. lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
| rodzaj stanowiska | szkolenie wstępne bhp | pierwsze szkolenie okresowe | kolejne szkolenie okresowe | |||
| kiedy? | online? | kiedy? | online | kiedy? | online | |
| pracownicy administracyjno-biurowi i inni | przed rozpoczęciem pracy |  |
do 12 mies. od szkolenia wstępnego bhp |  |
co 5 lat | |
| pracownicy inżynieryjno-techniczni | |
|
co 5 lat | |
||
| pracodawcy i osoby kierujące pracownikami | |
do 6 mies. od szkolenia wstępnego bhp | |
co 5 lat | |
|
| pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych | |
do 12 miesięcy od szkolenia wstępnego | |
co rok lub 3 lata | |
|
Pamiętajmy, że zdalne szkolenie bhp nie oznacza koniecznie szkolenia bhp online. Osoby pracujące z komputerem całymi dniami, niekoniecznie chcą również przy nim przechodzić kurs bhp. Dlatego Promeda, oprócz tradycyjnego szkolenia bhp na platformie online, daje możliwość odbycia szkolenia okresowego bhp zdalnie na dwa inne sposoby: kursant może wydrukować sobie materiały w formie papierowej (czarno-biały wydruk e-booka z minimalną ilością ilustracji) bądź odsłuchać szkolenia bhp w jako audiobooka. Kliknij aby obejrzeć film przybliżający ideę tych form szkolenia bhp.
Śledźcie naszego bloga (również na Facebooku i Linkedin), gdzie poruszamy istotne kwestie związane z medycyną pracy i BHP. Oczywiście, daj nam znać jeśli masz temat, który powinniśmy Twoim zdaniem bliżej omówić.
